As rúas de Ourense, como as de todo o mundo, están cheas de xente que conversa por teléfono cun interlocutor descoñecido nun lugar tamén descoñecido. Hoxe, nun semáforo, un home rifaba sen pudor cunha muller, (ou cun home) que lle pedía contas amorosas; uns pasos máis alá, unha rapaza explicaba indignada que, “ela non me facía caso e tiven que lle dicir…”; un home de traxe e garabata con carteira, reclamaba un pedido que non chegaba. Son os talkers, os falantes. Outros, os hoxe máis numerosos, os chamados texters,(os tecleantes), que non falan, semellan estar a pedir esmola coa palma da man ollando para o ceo e nela, como un neno no berce, un teléfono no que teclean mensaxes ou os reciben ; outros máis, camiñan cos auriculares nas orellas escoitando música ou se cadra, unha radio (menos probable). Todos semellan estar “en outra parte”…
Ten razón ZygmuntBauman: Cun auricular ben colocado no seu sitio lucimos o noso desapego pola rúa pola que camiñamos…acendendo o móbil apagamos a rúa…Ás veces, (non sempre), ademais da rúa, apágase tamén o pensamento e no caso dos texters,a visión do entorno. O xeito de camiñar mudou. Hoxe moita xente camiña coa cabeza baixa e os ollos prendidos no teléfonoata o punto que nas encrucilladas perigosas de Nova York, e tamén en Austria e Alemaña, os planificadores urbanos pintan no chan das beirarrúas letreiros grandes e fachendosos para lembrar aos peóns que deixen por un momento de mirar os seus teléfonos para que non os leve por diante un autobús. En Ourense, fíxose hai anos algo semellante na rúa Curros Enríquez con outra finalidade: a de avisar de que o autobús pode subir por un carril onde non se agarda. Hoxe, coa chea de talkers,texters e Ipod-emitas que andan polas rúas de Ourense, conviña xeneralizar a medida pois ás 13 horas da mañá dun día de agosto, entre a Praza do Ferro e o Parque de San Lázaro, eran 38 os camiñantes tecleantes ensumidos nos seus teléfonos e uns cantos máis ían co aparello na man dispostos a empregalo.
Non se entende benesteteclear ou escoitar camiñando, este desapego pola rúa, pois acontece que é a rúa o que de máis vivo existe na sociedade se un non ten o malfado de vivir nunha cidade deseñada por Le Corbussier ou os seus discípulos coas consecuencias (a desaparición das rúas) que JaneJacobs denunciou no seu día nun libro de sona: Vida e morte nas grandes cidades.É no silencio sonoro das rúas, cando as hai, nese balbordo do ir e vir das cousas que nos envolve, onde nos decatamos de primeira man do vivir ou do morrer desas cousas, do “non virtual”. Non só están atinxidas as rúas polo desapego de moitos dos que por elas camiñan, tamén a natureza. Pasear polas beiras do Miño cuns auriculares éapagar o silencio “sonoro” desa natureza, un silencio diferente do das rúas, pois del forman parte o chiar dos paxaros, o fluír das correntes da auga, o zoar do vento e a introspección, ese monólogo interior co que conversamos con nós mesmos é que ten na natureza o lugar axeitado para ser escoitado.Non dubido que haxa xente aos que a música que lles chega polos auriculares non lle impida seguir escoitando ese monólogo interior pero ás veces, de xeito voluntario ou involuntario, a música apaga ese monólogo que nos fai ser quen somos. GeorgesSteiner, dixo, mais ben sentenciou, que a modernidade era a supresión sistemática do silencio. Morris Berman, tivo un agoiro desa sentencia de Steiner. Nun dos seus libros, conta que un anuncio de teléfonos móbiles que puido ver en México D.F, dicía: KILL SILENCE afirmación un tanto fachendosa pois non semella cousa doada matar o silencio dunha megalópolis de máis de 20 millóns de habitantes. Pode que se referise a outro tipo de silencio: o de que ninguén chame por nós o de que non teñamos a quen chamarporque falla a cobertura.Antes dese asasinato telefónico do silencio do que se gababa o anuncio mexicano, nos anos 60 do pasado século, acassette, un invento da Philips, e o walkman, un invento de Sony, (hoxe integradas nos teléfonos intelixentes)xa comezaran ese traballo. En algures da súa longa obra, (no teño ganas de buscar a cita) escribía hai anos JeanBaudrillard que a imaxe do fin do mundo era a dun home solitario facendo footing nunha praia deserta cun walkmannas orellas. Coido que Baudrillard se equivocaba pois hoxe son milleiros as xentes que atopamos nas rúas ou correndo polas beiras do Miño cos máis adiantados Ipodou MP3 prendidos nas orellas ensumidos no que eses aparellos traen dos lonxes sen que o mundo semelle esvaecer.
Eu nunca camiño con auriculares nas orellas e teño un uso moi, moi, restrinxido de chamadas e tecleos, pero non serei eu quen renuncie a toda esta tecnoloxía, entre outras cousas, porque con ela, como moitos, podo falar,(cando o precise), cos meus fillos que viven a miles de quilómetros, ler os xornais de todo o mundo, (cando me interese), escoitar o Requien de Faure, (cando me pete), pedir axuda por unha doenza, un accidente ou avisar dun lume (cando cadre) ou conseguir,cando non dispoña de ordenador, a información científica eos libros ata hai pouco nada doados de conseguir, pero, todo ten o seu tempo e a súa medida,e,se cadra por iso, nun bar de Bos Aires do que da a nova Pedro Simón en El Mundo,hai un cartel na entrada que di: Non temos wifi. Terán que falar entre vostedes.
Non foi nun café pero hai uns días, no meu paseo de xubilado, crucei a unha parella que pola idade e a hora debían ser xubilados coma min. Ían moi aquelados, vestidos con chándales de marca, na compaña dun can, tamén de “marca”, mais, ía moita calor, sen o impermeable (de marca) que hoxe é costume nestes casos (xa teño visto un husky que atura sen problemas 20 baixo cero con “abrigo”e algún canciño con “zapatos”). Camiñaban sen mirarse e sen falar entre eles. Os dous levaban auriculares nas orellas conectados a senllosIpod que polo seu feitío, tamén eran de marca. (O can non levaba ningún aparello de marca… aínda).
Pensei que, ao cabo, Baudrillardpode que non andara moi descamiñado pero, non é “o mundo” o que esvaece senón, “un mundo”, o do bar de Bos Aires, e non sabemos moi ben onde vai parar o novo mundo que aquí agroma.
Postdata: En 1995, SherryTurkle, publicou un libro, La vida en la pantalla, onde facía unha loanza das inmensas posibilidades que trouxeran as novas tecnoloxías da comunicación. No ano 2006, nunha conferencia TED que se pode ver en internet[1], avisaba aos presentes do seu erro e dos perigos destas novas tecnoloxías. Turkle, facía en 1995 a loanza dun mundo onde correo, imaxes, novas e conversas, facíanse na casa co ordenador mentres a rúa seguía sendo o mesmo espazo público e real de sempre. Os teléfonos intelixentes levaron esas actividades domésticas ás rúas. Agora, conversas, correos, imaxes, e demais, están tamén na rúa nun escoar sen pouso. O seu aviso, coido eu, ten que ver con esa colonización da rúa por actividades que antes eran domésticas.No mesmo rego de Turkle, vai o libro de MakBauerlein, ThedumbestGeneratios: howthedigitalagestupefiesyoungamericansandjeopardizesourfuture, (A xeración máis parva ou como a era dixital volve estúpida á mocidade americana e pon en perigo o noso porvir). É un libro apocalíptico, na vella terminoloxía de Umberto Eco, pero a súa lectura, desacouga, comparta un ou non, as súas ideas. Haberá que resumilas un día destes e se hai espazo axeitado, tempo e xente interesada, discutilas.
O Velho do Restelo
[1]En TED.com. Teñen subtítulos en español.
3 comentarios en “VOCES NA RÚA”
Este señor, o vello do R.debería dedicarse a recomendar libros. Lo ha leído todo y todo lo que recomienda es bueno o buenísimo. Se me hace, casi imprescindible consultarlo antes de leer.
O Velho do Restelo: personaxe cunha voz a ter en conta niste Telonario continuo que é o teatro da vida.
Telonario y Apoalla, ( este último casi cerrado) son dos blogs que consulto muy a menudo. Algunos de los artículos del segundo, son ejemplos de, como escribir sobre asuntos complejos, de forma que hace fácil y atractivo lo difícil. Nada de “ladrillos” . Talento en estado puro.