Nun día como hoxe pillabamos a corredoira que saía por detrás da igrexa para recoller musgo nos valados das leiras. Falo de cando era neno, cando montar o belén na casa era o acontecemento que marcaba o final dos monótonos días de escola e o inicio das vacacións e das Festas de Nadal. Montar a escenografía do nacemento de Xesús supoñía mergullarse nunha historia semellante aos asaltos que os meus sioux, cheyennenes, comanches ou apaches de plástico facían contra os vaqueiros e os soldados azuis, tamén de plástico, que defendían o fermoso forte que me fixera o Tino, un amigo da familia que traballaba nunha das fábricas de ataúdes da vila, coa mesma madeira coa que se facían as caixas dos mortos e que marcaría o destino que lles esperaba nos futuros combates aos defensores do forte dada a simpatía que por entón un tiña polos indios. Ou a aquelas outras historias que lía nos libros de Stevenson, Verne, Salgari, ou nos tebeos de Hazañas Bélicas, o Jabato, Superman e Spiderman. A fin de contas, o nacemento do Neno Deus tiña un aquel de aventura: o humilde cortello co boi e o asno, os pastores, a estrela e os anxos anunciando a Boa Nova, o todopoderoso e malvado Herodes e os Magos de Oriente. Raro era o ano que non conseguiamos dos nosos pais unha figuriña nova de barro para o belén, xa fora un pescantín, unha lavandeira, un soldado ou unha casiña cos que encher algo máis a paisaxe de musgo, serraduras e papel de prata que tan pouco tiña que ver coa mediterránea onde din que transcorreu a historia, aínda que non acadara nin de lonxe a tan rural e enexbre do grande e magnífico belén realizado polo escultor Arturo Baltar e que se pode ver durante todo o ano en Ourense. Tempos… Daqueles debe vir a querenza que teño polas historias de misterio, fantasía e aventuras. Tamén a certeza que descubrín fai anos: que fun antes do correo do Zar que bolxevique. E que sigo sendo.
E falando do nacemento de Xesús, resulta curioso que a maior parte da iconografía relativa a este feito proveña dos evanxeos apócrifos e non dos canónicos, nos que só Mateo e, sobre todo, Lucas dan novas do suceso. Por citar dous exemplos: son os apócrifos os que falan do boi e o asno, que relacionan cunha profecía do Antigo Testamento («daraste a coñecer entre dous animais»), ou dos nomes e a idade dos tres Magos de Oriente, Melchor, Baltasar e Gaspar, de 60, 40 e 20 anos, respectivamente. A presencia dos Magos ou Reis no relato do nacemento de Xesús era un xeito de dicir que a Boa Nova non só ía dirixida aos xudeus, senón ás xentes de todos os países, como a conversión, a partir do século XIV, de Baltasar en negro (nos apócrifos falan del como de rostro escuro) non foi máis que unha maneira de afirmar que a mensaxe do cristianismo pretendía chegar a todas as razas. Por certo, en Compostela e arredores abondan as representacións escultóricas da Adoración dos Reis: Por cinguirme só ás da cidade, citarei, por se lles interesa botar unha ollada, a do antigo convento de Santa María A Nova (actualmente na Facultade de Filosofía), a do tímpano da Capela da Corticela e a de dona Leonor na Capela do Deán, ambas na Catedral, a de San Bieito do Campo e a do tímpano de San Fiz de Solovio. As tres últimas cun Baltasar negro (mais aínda sen riscos negroides) e colocado, tal e como aparece citado nos apócrifos, en segundo lugar, non en terceiro como se adoita facer na actualidade, imaxino que máis por eufonía que por discriminación racial.
Que pasen unhas agradables Festas