1.- Escribía Raul Brandão, hai xa moitos anos en Os pescadores:
Falem mas baixo; en cada paisagem há sempre un Déus escondido…
Sospeito que Virxilio sempre soubo deses deuses abeirados nas paisaxes e foi quen de levalos, non se sabe como, ás acuarelas, debuxos a plumilla, táboas e cadros que foron saíndo do seu obradoiro ao longo da súa demorada vida. Eran sen dúbida, deuses do país, acollidos a soutos, milleirais, lameiros e bouzas, lonxe dos mandatos e obrigas das igrexas oficiais, pequenas divindades que gardan as terras e que ás veces, morren con elas como cando lumes repetidos deixaron ermo e negro o Cumial, tantas veces pintado e vivido por Virxilio, que privado desa compaña, deixou testemuña desa desfeita nos cadros “negros” e marchou para os máis acolledores Chaos de Amoeiro onde aínda non chegaran os agoiros dunha Galicia negra .
2.- Jacquetta Hawkes, unha xeóloga inglesa, dicía no seu libro, A Land, Unha Terra) que ela vía a terra tan atinxida polas creacións dos poetas e pintores como polos cambios do clima e da vexetación. Era sen dúbida, unha insólita xeóloga coa que Virxilio compartía unha mesma sensibilidade aínda tratándose de disciplinas tan afastadas en aparencia. A pintura de Virxilio sempre tivo ese poder que a xeóloga inglesa recoñecía aos poetas e pintores. Quen se achegue a súa obra verá cunha nova luz, cousas das que antes non se decataba. Do mesmo xeito que os moitos óleos e acuarelas dedicados por Cezanne ao monte Sainte-Victoire déronlle un novo feitío do que xa ninguén pode fuxir cando o mira, a Galicia de Virxilio, o mesmo que os músicos, as rúas de Alemaña, o pan, o viño, as xestas, ou as vendimas, son agora outras e teñen o poder de modelar e iluminar a realidade e se os tempos son de esquecemento e veñen duros, mesmo de conservala. Hai moitos cadros que dan testemuña dese poder. Alá polos anos sesenta Virxilio foi ao Courel a pintar os tesos cumes e a falar con Novoneyra e co Courel. Os poemas de Novoneyra modelaron esas serras infindas; a pintura de Virxilio tamén, pero deses cadros que nalgún tempo pasado penduraban das paredes da desaparecida Caixa Ourense, só coñecemos dous, que abondan para nos mostrar o que un pintor de xenio ve onde os demais non vemos. Son cadros que teñen tamén o poder de iluminar un interior, calquera interior. Na cociña da súa casa de Igrexa, en Tamallancos, hai un pequeno bodegón de cores vivas; ao seu carón, no que foi unha adega, unha mariña. Calquera que entre nesas estancias de paredes de pedra espida, sentirá que se alguén retirase os cadros desas paredes, a cociña e adega se “apagarían”.
3.- Dunha pintura como a de Virxilio, de cores e formas case esenciais con fronteiras marcadas por liñas grosas e sinxelas mais de cores dispostas xeolóxicamente en capas e estratos nas paisaxes rurais e como un mosaico cromático nas pinturas urbanas, xurde, como dunha fonte limpa, unha inconfundible ollada “virxiliana” onde esas formas e figuras esenciais dispóñense sintacticamente como nunha frase ben formada, para compoñer escenas verdadeiras sen tempo que tiran de nós. As cores na obra de Virxilio están sempre vivas e ás veces pousan en cousas que no mundo real non coñecen ese cromatismo co que Virxilio as bautiza e que elas aceptan como unha nova vida para elas e para nós.
4.- É a de Virxilio, unha ollada sempre agarimosa coas terras e as xentes na que non hai, agás nos cadros negros, gromo ningún de maldade. As mulleres, campesiñas ou urbanas, con panos ou chapeus na cabeza ou sen eles, cos peitos debuxados, como os músicos ou os cigarróns, “posan” hieráticas en grupos como nas fotos antigas das que falaba Walter Benjamin, que conservan un “aura” xa esvaecida na modernidade, por iso, e por máis cousas, a pintura de Virxilio pode pendurar nunha capela románica ou no museo máis moderno . Nos dous espazos, terán un niño de seu, porque esas escenas, esas mulleres, eses músicos, peliqueiros ou mariñeiros, esas paisaxes, non son retratos, non son instantes; son esencias intemporais que son verdadeiras onte, hoxe e de certo, tamén mañá.
5.-A pintura de Virxilio, coma el, sempre foi “calada”. Eu non falo; eu pinto, dicía sempre que tiña que presentar algunha das súas exposicións. Nunca precisou de manifestos, catálogos, galeristas ou críticos para facer o seu camiño, o seu esplendente camiño, pero era un calar que se escoitaba de lonxe e esta mostra é unha proba da verdade do que aquí se afirma. Unha vez preguntáronlle ao filósofo J.L.Austin, que era “existir”. Austin contestou que era “como respirar pero máis silencioso”. Pode que se a Virxilio alguén lle preguntara, “ que é pintar?”, se tivera ganas de responder, cousa que non sempre acontecía con esas preguntas retóricas, podería dicir coa humildade e co orgullo do seu traballo que sempre tivo: pintar é como vivir pero máis silencioso.
Así que calemos e ollemos esta exposición en silencio porque nela, como pensaba Raul Brandão, hai deuses escondidos que agardan por nós.