1.- Escribía Raul Brandâo, hai xa moitos anos en Os pescadores: Falem mas baixo; en cada paisagem há sempre un Déus escondido… Sospeito que Virxilio sempre soubo deses deuses abeirados nas paisaxes e foi quen de levalos, non se sabe como, aos debuxos, táboas e cadros que foron saíndo do seu obradoiro ao longo da súa demorada vida. Eran sen dúbida, deuses do país, acollidos a soutos, lameiros e bouzas, lonxe das obrigas das igrexas oficiais, pequenas divindades que gardan as terras e que, ás veces, morren con elas como cando lumes repetidos deixaron ermo e negro O Cumial, tantas veces pintado e vivido por Virxilio, que privado desa compaña, deixou testemuña desa desfeita nos cadros “negros” e marchou para os máis acolledores Chaos de Amoeiro onde aínda non chegaran os agoiros dunha Galicia negra .
2.- Jacquetta Hawkes, unha xeóloga inglesa, dicía no seu libro, A Land, que ela vía a terra tan modelada polas creacións dos poetas e pintores como polos cambios do clima e da vexetación. Era sen dúbida, unha insólita xeóloga coa que Virxilio compartía unha mesma sensibilidade aínda tratándose de disciplinas tan afastadas. A pintura de Virxilio sempre tivo ese poder que a xeóloga inglesa recoñecía aos poetas e pintores, velaí, que aquel que se achegue a súa obra, verá cunha nova luz, cousas das que antes non se decataba. Alá polos anos sesenta Virxilio foi ao Courel a pintar os tesos cumes e a falar con Novoneyra. Os poemas de Novoneyra modelaron esas serras abertas; a pintura de Virxilio, tamén,e agora, O Courel é outro.
3.- Dunha pintura como a de Virxilio, de cores e formas case esenciais, con fronteiras marcadas por liñas grosas e sinxelas, mais de cores dispostas xeoloxicamente en capas e estratos nas paisaxes rurais e como un mosaico cromático nas pinturas urbanas, xurde, como dunha fonte limpa, unha inconfundible ollada “virxiliana” onde esas formas e figuras esenciais dispóñense sintacticamente como nunha frase ben formada, para compoñer escenas verdadeiras e sen tempo que tiran de nós. As cores, na obra de Virxilio, están sempre vivas e ás veces, pousan en cousas que no mundo real non coñecen ese cromatismo co que Virxilio as bautiza e que elas aceptan como unha nova vida, para elas e para nós.
4.- É a de Virxilio, unha ollada sempre agarimosa coas terras e as xentes na que non hai, agás nos cadros negros, gromo ningún de maldade. As mulleres, campesiñas ou urbanas, con panos ou chapeus na cabeza , como os músicos ou os cigarróns, “posan” hieráticas en grupos como nas fotos antigas, das que dicía Walter Benjamin, que conservan un “aura” xa esvaecida na modernidade, por iso, e por máis cousas, a pintura de Virxilio pode pendurar nunha capela románica ou no museo máis moderno . Nos dous espazos, terá un niño de seu, porque esas escenas, esas mulleres, eses músicos, eses peliqueiros, esas paisaxes, non son retratos, non son instantes; son esencias intemporais que son verdadeiras onte, hoxe e de certo, tamén mañá.
5.-A pintura de Virxilio, coma el, sempre foi “calada”. Eu non falo; eu pinto, diría se estivese eiquí e seguro que non falaría nesta antolóxica. Nunca precisou de manifestos, catálogos ou críticos para facer o seu camiño, o seu esplendente camiño, pero era un calar que se escoitaba de lonxe e esta mostra é unha proba da verdade do que aquí se afirma. Unha vez preguntáronlle ao filósofo británico Austin , que era “existir”. Austin contestou que era “como respirar pero máis silencioso”. Pode que se a Virxilio alguén lle preguntara,- ¿“que é pintar?”-, se tivera ganas de responder, cousa que non sempre acontecía con esas preguntas retóricas, podería dicir coa humildade e co orgullo do seu traballo que sempre tivo: pintar é como vivir pero máis silencioso.
Así que calemos e ollemos esta exposición en silencio, porque nela, como pensaba Raul Brandâo, hai deuses escondidos que agardan por nós.