Chegados a certa idade e por razóns se cadra biolóxicas, de nugalla ou por un cinismo estético que pensa que nesa altura da vida, tanto ten, algunhas xentes que dedicaron a súa vida aos traballos do intelecto deixan de facer o que sempre fixeron: ler e escribir. O abandono non ten o mesmo feitío en cada caso nin a mesma secuencia. Ás veces esvaecen xuntas as dúas ocupacións; outras, o esmorecer da lectura ou da escritura precede en meses ou anos á outra. Algúns dos que deixan de ler e de escribir, procuran abeiro en cousas rutineiras afastadas dos seus antigo atafegos; outros, deixan de escribir pero non de ler. Pasan a seren ágrafos, non áfonos. Nestes casos, ou ben se afastan do mundo ou pasean un cinismo acolledor que adopta unha forma oral. Son agora escoitados pero non lidos e as veces nin lidos nin escoitados. Salinger, o de O gardián no centeo, foi dos últimos. Juan Rulfo dos primeiros. Hai quen deixa de ler pero non de escribir. Esta evolución ten ás veces facianas tristeiras pois os textos por repetidos van esmorecendo á medida que esmorece o autor. Lobo Antunes aseguraba de xeito moi firme cando tiña 60 anos, que despois dos 65 anos ninguén escribe algo de interese. Malia o seu diagnóstico, el, que hoxe ten 69 anos, non se afastou da escritura cando chegou aos 65 e coma el, hai moitos outros que sen respectar o seu agoiro seguen a ler e escribir, iso sí, con resultados incertos.
O escritor é sempre lector. O lector non sempre da o paso que o leva á escritura. Nun fermoso libro, Jacques Bonnet, da noticia desa estraña xente que vive en casas onde se amorean milleiros de libros ata o punto, como no seu caso, que mesmo na ducha e na cociña hai andeis para acollelos o que o obriga a ducharse coa xanela do baño aberta e a cociñar do mesmo xeito. Bonnet avisa de que non é o mesmo o bibliófilo, que procura antigas edicións, tipografías raras, ou encadernacións traballadas en coiro pero que non adoita ler os libros por medo a derramalos, que o bibliómano, para quen os libros son unha ferramenta de traballo que anota e le sen preocuparse dos materiais ou das tipografías. O bibliófilo escribe pouco ou nada. É un coleccionista; o bibliómano pode escribir ou non, pero non sabería vivir nunha casa sen libros que sentiría espida, xeada e baleira. Son xentes que non se afán aos libros electrónicos, esa especie de fantasmas habitando un limbo virtual que poden ser convocados por un esconxuro informático. Para eles o libro ten que estar sempre presente na súa materialidade agardando nos andeis que alguén os colla porque non é o mesmo percorrer os andeis dunha librería que listar os arquivos dunha memoria informática nunha tableta, pero son estas, teimas de xentes dunha certa idade que os máis novos xa no comprenden.
Ourense é unha cidade curiosa. Non hai ano no que os xornais dean a nova de que un escritor ourensá, ata entón descoñecido ou pouco coñecido, gañou un premio literario e non dos pequenos. Se aínda vivise, para Torrente Ballester sería unha boa nova pois hai anos, cando aínda exercía de profesor en Salamanca, anotou nunha das entradas de Nuevos Cuadernos de la Romana, que era a primeira vez na súa longa vida profesoral que non tiña ningún alumno interesado na literatura. Mágoa que non vivise daquela en Ourense.