Medos. A cantidade de ficcións distópicas e catastróficas na literatura, e moito máis no cine e nas series (xa constitúen un xénero), non deixa de crecer desde fai anos. Os medios informativos e as redes dixitais xa fai que se converteron nos grandes mensaxeiros do medo, en propagandistas, moitas veces, de temores falsos, os inducidos polas crenzas e non pola información veraz sobre a realidade, que, en canto son vividos como reais, dan tanto medo como os auténticos. Mesmo podemos falar de medos identitarios, os daqueles colectivos que se senten ameazados, como os nacionalistas que cren en perigo o que eles consideran as esencias da nación e optan por emprendementos identitarios para salvagardalas. E que dicir do medo ás enfermidades, cada vez maior nas nosas sociedades obsesionadas pola saúde e que semellan convencidas de que esta é un estado precario que non augura nada bo, que dicía o pillabán doutor Knock na obra teatral de Jules Romain. Ou da falta de medo. Fernando Savater, nun número da desaparecida revista Claves de Razón Práctica dedicada ao medo, falando da invasión rusa de Ucraína e do perigo que supoñía que a potencia invasora tivese armas nucleares, preguntábase: «¿No es esta falta de pánico actual a algo de alcance inimaginable lo más estremecedor, más incluso que las bombas mismas?». Pode ser que no noso mundo, saturado de voces alleas e de moreas de estímulos, imaxes e informacións, os individuos acabemos paralizados e sen saber que facer, agás enredados no consumo e na diversión reinantes. Pode ser… Pero tamén pode ser que nos animemos a exercer a liberdade cos nosos semellantes, a liberdade que só pode darse no ámbito da política segundo Hannah Arendt (Libertad y política. Barcelona: Página Indómita, 2023): «La libertad… no se encuentra en la voluntad ni en ninguna otra parte de la naturaleza humana, sino que más bien coincide con la acción: los hombres son libres mientras actúan, no antes ni después, ya que ser libre y actuar es lo mismo».
Hai unha entrada dos Diarios da Alejandra Pizarnik que penso define moi ben a anguria e a desesperación que deben sentir as persoas que sufriron e sofren a causa das guerras ou persecucións de toda índole e non atopan axuda e calor humano que as conforte. Lembraba a escritora unha canción xudía que cantaba aos nove anos e que dicía: «A dónde iré. Golpeo cada puerta, y cada puerta está cerrada».
Teño amizades que non perdoan a sesta, esa interrupción amable do día e do quefacer que tivo e ten ilustres defensores. O último que descubrín é o grande pesimista Schopenhauer, que a tomaba unha hora logo de xantar e defendíaa en canto supoñía reducir os grolos diarios do licor amargo e aditivo da existencia. Nisto de mitigar o malestar existencial, xa brillaron os antigos gregos. O poeta Alceo de Mitelene (ca. 600 a.C.), amigo e posible amante de Safo, deixou uns versos moi acaídos ao respecto: «Bebamos. ¿A qué aguardar las candelas? Hay un dedo de día. / Descuelga y trae las grandes copas pintadas, en seguida. / Porque el vino lo dio a los humanos el hijo de Sémele y Zeus para olvido de penas. / Escancia mezclando uno y dos cazos, / y llena los vasos hasta el borde, y que una copa empuje a la otra…». Iso si, en canto ás copas, cada un debe saber o seu límite, mesmo aqueles que brindan por acabar debaixo da mesa, como facía un físico ruso que coñecín fai anos. En fin, que gocen na compaña dos seus nestes días e feliz 2024.