Remexendo vellos papeis atopei varias cartas de amor, de cando aínda se escribían a man, a máquina ou a ordenador e se enviaban por correo ordinario, electrónico ou fax. Agora manda o texto breve do WhatsApp e as relacións mantéñense e mesmo se cortan a través do móbil. Unha pena para os que somos adictos á correspondencia de case todo tipo, con inclinación cara a de amores e amigos. Para outros, máis desprendidos ou cínicos e acuosos (se facemos caso a Sloterdijk e Bauman, o amor nas sociedades de masas contemporáneas ten o seu aquel bastante de cinismo e liquidez), un adianto de cara a non acumular papeis íntimos e non verse, anos despois, no dilema de que facer con eles.
Respecto ao valor das cartas de amor, Joan Margarit escribiu un pequeno e fermoso poema (No tires las cartas de amor) que remata con estes versos: «Caerán los años. Te cansarán los libros. / Descenderás aún más / e, incluso, perderás la poesía. / El ruido de ciudad en los cristales / acabará por ser tu única música, / y las cartas de amor que habrás guardado / serán tu última literatura». Non me vexo, polo momento, sen gusto polos libros, a poesía ou a música, pero, quen sabe? Por se acaso leva razón Margarit no seu pesimista prognóstico e por fidelidade ao recordo das persoas queridas coas que mantiven amores e intercambio epistolar, vou conservar as cartas. Ademais, non deixan de ter o seu punto literario e están lonxe do ton afectado no que é tan fácil caer neste xénero epistolar, mesmo no caso de escritores de sona. Bótenlle un ollo, senón, a non poucas das máis de mil cartas que lle escribiu, de 1887 a 1891, Gabriele d’Annunzio á súa amante Barbara/Barbarella (apelativo cariñoso co que o escritor nomea na correspondencia a Elvira Natalia Leoni) e que publicou a editorial Fórcola, en 2015, baixo o título de No dejaría nunca de escribirte.
Gardar vellos papeis e cartas de amor pode estar ben sempre que non esvare un pola costa sen fondo da nostalxia do pasado. Para fuxir do encantamento pretérito, ás veces chega con tratar de gozar do presente (a fin de contas, como dixo Borges, non podemos deixar de ser contemporáneos). Neste final de verán, xa tempo de vendimas, e aproveitando un día de calor, paga a pena rematar a xornada en boa compaña, arredor duns viños e unha ensalada dos últimos tomates da horta. E recitar en silencio o final de A taberneira, un dos poemas de xuventude que se lle atribúen ao poeta romano Virxilio (tradución ao castelán de Agustín García Calvo): «Sirve el mosto y los dados. ¡Al diablo quien mire al mañana! / Dice la muerte “Vivid”, pellizcando la oreja “que llego”». Ou lembrar a famosa undécima Oda de Horacio, a que lle dedicou á súa amada Leucónoe (tradución ao castelán de Luis Alberto de Cuenca e Antonio Alvar) [Caramba! Vese que polo de agora non me abandonou a poesía]:
No pretendas saber, pues no está permitido,
el fin que a mí y a ti, Leucónoe,
nos tienen asignados los dioses,
ni consultes los números babilónicos.
Mejor será aceptar lo que venga,
ya sean muchos los inviernos que Júpiter
te conceda, o sea éste el último,
el que ahora hace que el mar Tirreno
rompa contra los opuestos cantiles.
No seas loca, filtra tus vinos
y adapta al breve espacio de tu vida
una esperanza larga.
Mientras hablamos, huye el tiempo envidioso.
Vive el día de hoy. Captúralo.
No fíes del incierto mañana.
Alfonso Mato