Ler os xornais á primeira hora do día -enténdase, cando consigo erguerme da cama- é un vicio que adquirín na mocidade e que continuo practicando camiño de converterme en aposentado e a pesar da crecente sensación que teño, sobre todo cando consulto os diarios dixitais, de entrar nun deses comercios chineses onde venden de todo e nos que dificilmente consigo orientarme. As veces penso que a inflación desmesurada de información maioritariamente repetitiva, de pouca calidade e cada vez menos e peor xerarquizada, sumada á verborrea incontrolable das redes sociais que os propios medios de comunicación converten a miúdo en noticia, rematen por apartarme do vicio. Outras veces, acóllome ao que dixo Cesare Pavese: «A única forma de escapar do abismo é miralo, medilo, sondalo e descender a el». O que xa non sei é como tería que facer para atopar o camiño de saída do abismo e non quedar permanentemente enredado nel. Botar man da mitoloxía ou da ficción, de cousas como o fío de Ariadna ou as pedriñas de Hansel e Gretel?
Refuxiarme nos clásicos da filosofía, da literatura, da arte ou da ciencia é un alivio que mitiga a fatiga que me produce un mundo
demasiado ruidoso e esgotador a causa da hiperinformación que padecemos. Mesmo me permite acadar certa lixeira sensación de grandeza nesta época nosa tan infantilizada e na que triunfan unha chea de relatos excesivamente banais. Iso si, sen poñerme intelectualmente estupendo para non caer na falacia do platonismo ortodoxo que denunciara o filósofo Víctor Gómez Pin en El drama de la ciudad ideal: que un vivir de orde intelectual pode librarnos das inclemencias da vida ordinaria. Como ben subliña Gómez Pin, o indeterminado, o caótico, a alteridade e o mal tamén son caracteres inherentes ao mundo das ideas e, polo tanto, os filósofos, os científicos ou os artistas non habitan un universo autárquico e feliz, senón que como o resto das persoas, son seres carentes e desgarrados.
Ler aos clásicos está ben, pero dada a miña condición de lector omnívoro e pouco amigo do canon e da transcendencia, pérdome moito e moi a gusto nas literaturas menosprezadas como menores por algúns críticos máis tesos que elevados, nesas historias de aventuras, terror, ciencia ficción, far west ou policiais que nos anos setenta do pasado século con tanto acerto como graza reivindicou Fernando Savater no ensaio La infancia recuperada ou nos monólogos de Criaturas del aire. Son esas historias, poboadas por seres elementais, imprudentes e perturbadores, que dicía José Bergamín na cita que encabeza os monólogos de Savater, as que me apaixonan máis e mellor e as que conseguen, mentres as devoro, que a miña conexión coa realidade da vida acade unha delgadeza extrema, o que no deixa de sorprenderme en canto o meu pesimismo alegre nunca aborreceu do real, que continua espertando a miña curiosidade mesmo no decorrer tedioso do día a día.
Como tantos outros, comecei a escribir para tratar de imitar ou recrear as obras que provocaron a miña admiración, sendo consciente de que as miñas habilidades literarias sempre estiveron e estarán moi lonxe das exhibidas polos moitos autores que me gustan. Tampouco me sufoco nin sufro. Escribo cando me peta ou por encargo, e cando o fago prodúceme pracer, máis se, logo, conecto cos lectores. Non escribo para min, senón para establecer un diálogo semellante ao que teño cando leo aos vivos e aos mortos, para tratar de descifrar coa súa axuda algo máis sobre o mundo e os homes, unha aspiración imposible para un só individuo dada a curta duración da nosa existencia.
Certo que a día de hoxe teño máis que dúbidas acerca da importancia e do valor da escritura. Fai pouco, o escritor e xornalista Arcadi Espada comentaba no seu blogue que descoñecía «si la palabra ha accedido a tal benéfico grado de inutilidad que ya se ha hecho inofensiva». Ferlosio, pesimista en canto á posibilidade de entendemento dos humanos e da recepción dos seus escritos, deixou dous pecios que creo veñen ao caso. O primeiro, atribuído ao seu alter ego don Jacinto Batalla y Valbellido: «No desperdicies el silencio, habla; no desperdicies el papel, escribe». O segundo, baixo o título de Grafomanía, reza: «En el silencio de mi noche ardiente, las letras, locas, gesticulan voces». Fai case dous anos, Félix de Azúa, nun artigo sobre Ferlosio no que citaba este último pecio, escribía: «Es uno de los más insolubles enigmas de la literatura: que da vida».