«PAISAJE PARA DEMETRIA. Por el lomo de la alta pared del huerto coronada con cascotes de botella venía andando esta tarde un gatito, sin cortarse».
-Rafael Sánchez Ferlosio-
O primeiro gato que coñecín foi o dos meus avós, de sen nome “micifuz”, que visitaba de cando en vez a súa casa da Rúa dos Fornos de Ribadavia para conseguir, mediante dádiva ou roubo, unha pouca de comida. Na miña infancia, o Barrio Xudeu estaba inzado de gatos de rúa, que non sei como conseguían sobrevivir á fame, ás enfermidades e mesmo ás razzias que practicaban contra eles as cuadrillas de nenos e mozos feras que fatigaban a vila. Por entón, a bichería, sobre todo paxaros e gatos, ademais de todo tipo de obxectos, sobre todo lámpadas públicas, eran o branco preferido dos tiracoios dos feras. Nin lles conto coa chegada da escopeta de balíns!
A pesar de non ter querenza polos animais de compañía —un xa ten de abondo con aturarse a si mesmo—, antano mantiven certa lixeira e distante convivencia, na casa familiar e nas das amizades, con cans, gatos, hámsters, xílgaros e periquiños, todas elas mascotas comúns nos fogares deste país ata que o zoolóxico familiar se abriu ás máis variadas especies. Daquelas convivencias de pasada, quedoume simpatía por cans e gatos. Polos primeiros, porque os cánidos, incluídos os lobos, son, en certeiras palabras de Sánchez Ferlosio, «de los animales más dulces y más capaces de amor hacia sus semejantes y sus desemejantes de entre todos cuantos están catalogados en los registros de la zoología». Polos segundos, a causa dos movementos áxiles, precisos, silenciosos e fermosos propios dos felinos, máis tamén polo valor, a dignidade e a independencia da que fan gala, así como por un certo halo de misterio que rodea a súa figura. De feito, desde antigo gozaron de fama e respecto: foron considerados polos antigos exipcios como manifestacións da deusa Bastet (representada como muller con cabeza de gato) e venerados polos romanos como símbolo de liberdade… e tamén condenados pola ignorancia cristiá na idade media como seres demoníacos. O certo é que para os que gustamos de tigres, panteras e leopardos son unha bendición. Xa saben o do proverbio: «Deus creou aos gatos para que puideramos acariciar os tigres». Se non fose así, estariamos obrigados a facer como aquel viaxeiro inglés do que contaba Stendal que vivía cun tigre: «Criárao e acariciábao, pero sempre tiña sobre a mesa, cargada, unha pistola».
A simpatía polos gatos fixo que prestara atención á súa presencia nalgunhas das miñas afeccións preferidas: a literatura, a música, o cine e as artes plásticas. Os gatos de Saki e Brassens, os de Holly Golightly (Audrey Hepburn) en “Almorzo con diamantes” ou de don Corleone en “O Padriño”, os de Balthus e Jaume Perich, Ou aquel gato Samuel, de Carlos Casares, que se converteu nun dos protagonistas das súas columnas en La Voz de Galicia. O último gato que pasou a formar parte da miña colección descubrino nos debuxos da poeta Silvia Plath que acaban de ser publicados, nunha coidada edición, por Nórdica Libros. Parece ser que Plath debuxaba para mitigar as ansiedades, pánicos e pesadelos que sufría, sobre todo polas noites: «de noite todo me alcanza». Os debuxos que se conservan son de cando tiña 25 anos e era unha escritora namorada que acababa de casar co poeta inglés Ted Hughes: «… e queira o señor que haxa outros tres cuartos de século todos bendicidos pola túa presenza, de día e de noite, con furacán e con holocausto…», escribíalle apaixonada un domingo de outono de 1956 pola mañá a Hughes, logo de almorzar tres cafés ateos e un ovo existencialista. Cousas de poetas! O conto e que entre os debuxos de Plath houbo dous que chamaron a miña atención, a fermosa cabeza idealizada do seu marido e, sobre todo, o titulado “Gato francés curioso”, que me parece dunha sinxeleza extraordinaria, propia dos bos deseñadores. Déixoo aquí, en homenaxe ao recentemente falecido gato da familia do meu amigo Santiago Lamas. E que 2015 traia alegrías e venturas.
Alfonso Mato