Escoiteino recitar tres veces, as tres en Santiago. A primeira na Galería Sargadelos, en 1980, cando Sargadelos era alguén. A segunda debeu ser sobre mediados da mesma década, no auditorio de CaixaGalicia, na Carreira do Conde. A última, coa voz xa moi apagada, no Salón Teatro, a comezos dos anos noventa. Lémbrome sobre todo da primeira porque fun na compaña do Sergio e conseguimos colarnos grazas a súa cara bonita no pequeno espazo da galería que estaba petado de público. Non me impresionaron as luces nin a atmosfera como de incenso que envolvían o lugar –algo común nos concertos de rock-, senón o ritmo e a cadencia do recitado daquel home enxoito e delgado que se movía cun cigarrillo na man mentres rezaba: «Oh eva / évame malú / évame malú…»; ou os versos que logo se converterían nos meus preferidos: «Y Poe estaba americando y Poe llevaba un bicho que había salido por su boca. / Y era Poe Poe Poe. / Poe haciendo ruidos con el agua. / Poe besando por el alma de la playa…».
Agustín García Calvo sempre defendeu, como o propio Oroza, que a poesía non pinta nada nos libros, agás converterse en literatura, e que debe ser recitada ou cantada. Sen renegar dos libros de poesía, son tamén dese parecer, sobre todo porque gosto de ler poesía (tamén algunha prosa) en voz alta e incluso de recitar poemas ou entoar cancións mentres paseo solitario. Non sei se memorizar, recitar e cantar poemas e cancións é unha práctica común hoxe entre os nenos e mozos, tanto no ámbito familiar como nos centros escolares. Mágoa se non é así, pois son cousas que forman parte deses coñecementos considerados superfluos que reivindica o profesor de literatura Nuccio Ordine no seu ensaio “A utilidade do inútil” e que nos fan máis dignos como humanos.
Teño lido nalgunha entrevista que Oroza compón os seus versos en longos paseos polas rúas de Vigo. O escritor inglés Patrick Leigh Fermor, que recitaba poemas mentres camiñaba –aos 17 anos viaxou a pe de Holanda a Istambul-, tiña como lema a expresión latina «solvitur ambulando» (resólvese camiñando). Rimbaud foi un pes lixeiros durante toda a súa vida. Poesía e camiño. Non sei por que me ven agora á cabeza aquel verso do poema que Curros dedicou a Rosalía: «¡Ai dos que levan na fronte unha estrela! / ¡Ai dos que levan no bico un cantar!».
Coda: Unha noite do verán de 1980 acabei compartindo viños e risas con Oroza en Viveiro, a súa vila natal. Non me lembro de nada, nin tan sequera da compaña, agás do poeta e da miña namorada. Sei que houbo outra noite de viños e risas con Oroza, na rúa do Franco, en Santiago, pero tampouco me lembro de nada. Seguro que ambas ocasións paseino de medo. «Dulce vino de olvido en tu vaso tenías…», que cantaba Chicho Sánchez Ferlosio.