Boa parte das novas sobre as miserias cotiás, económicas e sociais, que padecen as persoas con poucos recursos hoxe en día seinas por boca da miña irmá, médico no centro de saúde dunha vila ourensá próxima á capital. Fai un cacho contábame o caso dunha velliña de 92 anos, que vive soa e ten como único sustento económico unha paga de 400 euros, da que ten que substraer todos os meses 200 euros para pagar o piso máis unha pequena cantidade para a señora que acude a axudala á diario nas tarefas da casa (neste último gasto colabora coa metade un irmán seu). Como á vella comeza a írselle á cabeza (nunha ocasión deixou o gas da cociña aberto, e outras cousas así), os servizos sociais do concello solicitáronlle unha minusvalía, pero como só lla concederon dun 50 % non lle vale de nada, pois nin sequera ten dereito a unha persoa que a axude unhas horas ao día. Nisto dos graos das minusvalías semella que as nosas autoridades só consideran oportuno concederche unha axuda se tes case un pe na tumba. Seino por experiencia. Á miña nai, unha muller que vivía soa e padecía unha demencia que a imposibilitaba totalmente, nunca lle recoñeceron que tiña unha minusvalía do 100 %. A máxima axuda oficial coa que chegou a contar foi unha persoa que a coidaba catro horas ao día de luns a venres. O resto correu a cargo dos seus aforros e do voluntarismo e cariño da familia. Moraliña: de vello, ou tes aforros ou unha boa pensión ou unha familia amorosa e con posibles, ou estás fodido.
Contábame o outro día Santiago Lamas dun personaxe que da título a un conto do escritor portugués Miguel Torga, “O abafador”, un home que practicaba algo así como un xeito de eutanasia antigo réxime nas aldeas portuguesas de Trás-os-Montes: cando un enfermo estaba terminal e case agonizando, os familiares chamaban ao abafador, que se encargaba de abreviar a vida do moribundo: «Entrava, atravessava impávido e silencioso a multidão que há três dias, na sala, esperava impaciente o último alento do agonizante, metia-se pelo quarto adentro, fechava a porta, e pouco depois saía com uma paz no rosto, pelo menos igual à que tinha deixado ao morto». Estes xeitos de eutanasia eran bastantes comúns antano: lémbrome agora dos indios americanos, que deixaban aos seus vellos abandonados nas praderías, ou dos habitantes de certos pobos xaponeses, nos que os fillos levaban ás costas aos seus velliños pais para abandonalos á súa sorte na montaña (a película “A balada de Narayama” trata o tema). Semella que agora mesmo moitos dos numerosos vellos do noso país son unha carga insostible para o goberno, e de seguro que o serán aínda máis se continúan os recortes nos moi cativos servizos sociais existentes. Postos a aforrar, a liquidar os servizos sociais para os vellos sen recursos, o goberno podería resucitar a figura do abafador. Non faría falta que fora funcionario, ni tan sequera contratado fixo laboral, calquera empresa privada de servizos con poucos escrúpulos podería facerse cargo do asunto.