Cando en 1977 morreu María Callas, un buque da armada de Grecia espallou as súa cinzas no mar Exeo. Por esquecer facer como os seus devanceiros unha ofrenda a Eolo ou por unha refolada non prevista, o caso é que o vento trouxo de novo as cinzas ao buque e os mariñeiros que estaban a bordo respiraron a poeira do que unha vez fora a raíña da ópera mentres escoitaban pola megafonía unha das arias que a fixeron famosa. Foi como se o espírito da diva, grega nacida nos Estados Unidos, como unha deusa antiga, tomara posesión do corpo dos mariños gregos que a devolvían ao mar da súa patria ancestral. Séculos antes, e non de forma involuntaria, Artemisia, muller e irmá de Mausolo, sátrapa persa de Caria, (¿- 353 a. C) no que hoxe é a costa exea de Turquía, mandou erguer na súa lembranza cando morreu o seu home, un monumento funerario que formou parte das sete marabillas da antigüidade e deu nome aos monumentos funerarios posteriores de grandeza semellante: o mausoleo de Halicarnaso[1]. Por se non abondase coa marabilla, o seu loito amoroso,tan semellante na súa esaxerada grandeza ao monumento,foi tamén tan monumental e peculiar como o mausoleo. Artemisia mesturou parte das cinzas de Mausolo nunha poción que bebeu para ter dentro de si o amado esposo e irmán. Non hai datos certos pero semella que nos dous casos foi unha posesión fracasada pois ningún dos mariñeiros gregos desenvolveu habelencias operísticas nin Artemisia artes guerreiras e de goberno como as do seu home.
Montaigne sempre dubidou de que o canibalismo fose un asunto de proteínas ou de degoiro de carne humana con finalidade alimenticia. Pensaba, despois de ler a López de Gómara e as súas historias das Indias, (nas que nunca estivo) que se trataba de vinganza e que, pensando se cadra nos usureiros que chuchan a vida de orfos e viúvas, era máis bárbaro comer vivos como facían os usureiros ca mortos como facían os indios. Non faltan lectores dos seus Ensaios que pensan que Montaigne, católico, pero con dous irmáns protestantes, no seu capítulo sobre o canibalismo satirizaba dalgún xeito e ás agachadas a eucaristía da misa católica que fundara o mesmo Xesús na última cea cando repartiu o pan e o viño dicindo : Tomade e bebede; este é o meu corpo; este é o meu sangue… Que Cristo tivera no pan e o viño consagrado unha presencia real como pensaban os católicos non era aceptado polos protestantes que consideraban esa crenza unha sorte de canibalismo incruento.
Hai que supoñer que a raíña pagá Artemisia pensaba como os católicos dos séculos seguintes que Mausolo estaba presente realmente nas cinzas que bebía pero como no caso dos mariñeiros gregos, estes, involuntarios comulgantes, foron as cinzas do defunto as incorporadas, un resto verdadeiro do corpo, non os metafóricos pero realmente encarnados pan e viño dos cristiáns nin a carne humana na súa materialidade biolóxica que devoraban os indios.
Simbólico, ou por vinganza, voluntario ou involuntario, o canibalismo ten unha longa historia na vida e na ficción. Existe en todos os vertebrados, mesmo nos nosos parentes, os chimpancés. Na Odisea, cíclopes e lestrigóns son caníbales e para que falar dos devanceiros dos átridas Agamenón e Menelao que foron quen de servir a Tiestes os seus propios fillos escartexados e cociñados. No renacemento xentes das clases altas británicas practicaban un canibalismo medicinal empregando partes do corpo humano para facer pocións curativas. O Calibán de A Tempestade de Shakespeare é un caníbal apenas agochado na alteración de letras. Tampouco son poucos os contos de fadas nos queo canibalismo está presente e son coñecidos os costumes dos polinesios e de certas tribos africanas e americanas. O kuru, doenza que atinxía a algunhas etnias de Nova Guinea debíase a que comían os miolos dos deus parentes falecidos para adquirir a súa sabedoría.
Tal como van hoxe as cousas cos animalistas loitando para rematar co sufrimento e o consumo alimentario dos animais e coñecido hoxe que as plantas tamén sofren, a única alternativa que nos queda é comernos os uns aos outros. Pode ser un modo seguro de aliviar o exceso demográfico cunha alimentación saudable. Hai anos que JonathanSwift propuña en Unha modesta proposición,un panfleto alporizado e sarcástico que aínda escandalizaba e arrepiaba ao público inglés que asistía a súa versión teatral en 1983, o canibalismo infantil (os numerosos nenos pobres de Irlanda serían as vítimas) como modo de arranxar as fames de Irlanda. Todo un precursor.
[1]As outras eran: a pirámide de Guiza, os xardíns de babilonia, o faro de Alexandría, a estatua de Zeus en Olimpia, o templo de Artemisa en Éfeso e o coloso de Rodas.